“Το μυαλό του πολιτισμένου ανθρώπου είναι ένα μουσείο από αντιμαχόμενες αλήθειες” λέει ο Γάλλος συγγραφέας και θεωρητικός του κινήματος του Γαλλικού Συμβολισμού Ρεμί ντε Γκουρμόν.
Αλλά και η κοινωνία… δεν είναι τάχα το ίδιο;
Σε μια αναγωγή του ορισμού του Γκουρμόν… μήπως και η κοινωνία δεν είναι “ένα μουσείο από αντιμαχόμενες αλήθειες”;
Ή μήπως και οι δύο αυτές διαγνώσεις δεν συμπίπτουν με την άλλη, του Καρόλου Μαρξ, που έλεγε ότι “ο καπιταλισμός θα καταρρεύσει από τις εσωτερικές του αντιθέσεις”;
Το ζήτημα είναι ότι οι αντιμαχόμενες αλήθειες του μυαλού (ή, τελοσπάντων, οι εσωτερικές αντιθέσεις του καπιταλισμού) εξουδετερώνει η μία την άλλη, κι αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να εδραιώνεται η κατεστημένη εξουσία, αντί να ανατρέπεται.
Και δεν ανατρέπεται, επειδή, φαίνεται ότι οι εσωτερικές αυτές αντιθέσεις δεν αποσαθρώνουν το σώμα του καπιταλισμού, αλλά το εκτρέφουν. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι το σύστημα απορροφά τις διαμαρτυρίες των κοινωνικών ομάδων, είτε αυτές εκδηλώνονται με συλλαλητήρια, είτε με απεργίες. Με άλλα λόγια, όσο περισσότερο διαμαρτύρονται οι κοινωνικές τάξεις και οι επαγγελματικοί κλάδοι, τόσο πιο δυνατό γίνεται το σύστημα που πολεμούν.
Αν το πάμε λίγο παραπέρα, θα δούμε ότι αυτό ακυρώνει την λογική όλων των κινημάτων αντιεξουσίας, με όποιον τρόπο και αν εκφράζονται. Στην ολοκλήρωσή του ο καπιταλισμός δείχνει να έχει εξουδετερώσει όλα τα κινήματα (και τα κόμματα) εναντίον του.
Όλα εκτός από ένα: Την άλωσή του “από μέσα”.
Λες αυτό και το μυαλό όλων πάει στην στερεότυπη ιδέα ότι πρέπει κάποιος (καλός, τάχα) να πάρει την κυβερνητική εξουσία για να νικήσει τον καπιταλισμό.
Όχι όμως. Τόσο η εξουσία, όσο και η αντιεξουσία, είν’ ένα και το αυτό.
Η πραγματική δύναμη ενάντια στο σύστημα είναι η δύναμη που… αγνοεί το σύστημα. Η μόνη δε δύναμη που αγνοείται από το σύστημα, είναι το Πνεύμα.
Ποιο Πνεύμα όμως;
Το Πνεύμα που ξυπνάει με την συνείδηση του ατόμου. Αυτό. Που, έξυπνο πια, συναντιέται (και αθροίζεται φυσικά, ήσυχα, κάπου στο περιθώριο) με τ’ άλλα πνεύματα, όσα έκαμαν την ίδια (ατομική) διαδικασία. Κι ας είναι λίγα. Ποτέ κανείς δεν ξέρει αν είναι λίγα ή πολλά, ούτε πόσα χρειάζονται για να γίνει καλύτερος ο κόσμος. Το σίγουρο είναι ότι δεν χρειάζονται όλοι. Δεν χρειάζονται καν πολλοί. Χρειάζονται τόσοι, όσο να μην είναι λίγοι. Αυτό. Φτάνει.
Ο ποιητής. Ο συγγραφέας. Ο ηθοποιός. Ο συνθέτης. Ο τραγουδιστής. Ο ζωγράφος. Ο γλύπτης. Ο ιερέας κάθε Τέχνης τελοσπάντων. Ακόμα κι ο μάστορας που φτιάχνει ξερολιθιές στο χωριό. Που καταθέτει στον κόσμο την ομορφιά του, όσο μικρή και αν είναι, τελειοποιώντας την διαδρομή του, γίνεται πυλώνας του “άλλου κόσμου” που – επιμένοντας να υπάρχει μέσα στην ανυπαρξία – γίνεται αντίδοτο του δηλητηρίου, αντίποδας της αιωρούμενης σκάλας.
Το θλιβερό είναι ότι οι άνθρωποι της Τέχνης υποτάχθηκαν στα θέλγητρα του star system. Ή τουλάχιστον έτσι φαίνεται… Διότι: Ποιος λέει ότι ΑΥΤΟΙ – μόνο αυτοί – είναι οι άνθρωποι της Τέχνης; Ποιος λέει ότι ΔΕΝ υπάρχουν “οι άλλοι” άνθρωποι της Τέχνης, τους οποίους ΔΕΝ θα συναντήσεις ποτέ στις εκπομπές της τηλεόρασης, ούτε στα εξώφυλλα των εφημερίδων, ούτε καν στο facebook;
Ποιος μπορεί να ισχυριστεί βάσιμα ότι οι ανθρώπινες μονάδες που κουβαλούν την ανθρωπότητα στους ώμους τους, δεν ζουν ανάμεσά μας και, φυσικά, δεν βγαίνουν ποτέ στην τηλεόραση, άρα δεν τους γνωρίζει ούτε η μάνα τους η ίδια;
Ο ισχυρισμός που λέει “δεν τους βλέπουμε πουθενά”, είναι ακριβώς αυτό που αποδεικνύει την ύπαρξή τους! Διότι αυτοί οι άνθρωποι δεν θέλουν να εμφανίζονται πουθενά. Δεν θέλουν, γιατί δεν χρειάζεται. Η δουλειά τους είναι μόνο να υπάρχουν και ν’ αναπνέουν μαζί μας. Έτσι κρατιέται η φλόγα του Ανθρώπου αναμμένη. Μερικές φορές είναι δίπλα μας, πίνουμε καφέ μαζί τους, αλλά δεν τους ξέρουμε. Εμείς νομίζουμε ότι είναι σαν εμάς. Δεν είναι. Αυτοί νομίζουν ότι είναι σαν εμάς. Και όντως είναι.