Όταν ενέσκηψε ο κορωνοϊός στην Ελλάδα, στους πρώτους μήνες του 2020, είχαν περάσει ακριβώς δέκα χρόνια από το πρώτο μνημόνιο, το 2010, που είχε στείλει την Ελλάδα στα τάρταρα.
Για όσους δεν έχουν “μνήμη ιχθύος” ή για όσους κρατούν αποστάσεις από την ανάγκη επιβίωσης στην οποία υποκύπτει η αντιπολίτευση και εξ αιτίας αυτής της ανάγκης ξιφουλκεί “για ψύλλου πήδημα” κατά της κυβέρνησης, για όσους, με άλλα λόγια, έχουν ακόμη αξία η σύνεση και η σωφροσύνη, αξίζει να σημειωθεί κάτι που από τους πολλούς διαφεύγει:
Το επιχειρηματολόγιο των φωνασκούντων είναι ακριβώς ίδιο τότε και τώρα: Ίδιες οι θεωρίες συνωμοσίας, ίδιοι και οι ένοχοι. Μόνο τα ονόματα διαφέρουν. Copy paste.
Ίδιες και οι συμμαχίες “κατά του συστήματος”. Ιδεολογίες εξ ορισμού στον αντίποδα, να έχουν την ίδια στάση, μέχρι και την ίδια, μα πανομοιότυπη ακραία φρασεολογία. Η “άκρα αριστερά” και η “άκρα δεξιά” στο ίδιο ταμπούρι! Όχι μόνες τους. Πλάι – πλάι με την Εκκλησία. Λες και η “συγκυβέρνηση” του ’89 ήταν μια πρόβα για την κατάσταση που θα προέκυπτε τριάντα χρόνια αργότερα.
Το φαινόμενο είναι ιστορικό παράδοξο και, φυσικά, πρωτόφαντο. Σίγουρα δε, κάτι σημαίνει…
Κατά τη γνώμη μου, σημαίνει ότι οι ακραίες πολιτικές ιδεολογίες, αριστερές ή δεξιές, παρεούλα με τις κοσμοθεωρίες, πολιτικές ή θρησκευτικές, βρίσκονται σε απόγνωση διότι βλέπουν να χάνεται το έδαφος κάτω από τα πόδια τους. “Πέφτοντας” όμως τα άκρα, μένει η “μεσότητα” του Αριστοτέλη. Για να το πούμε δε με πολιτικούς όρους, το “Κέντρο”.
Ίσον, ο κόσμος αλλάζει χωρίς καμία επανάσταση. Αλλάζει πάντως αιματηρά. Σα να συμβαίνει όντως κάποια επανάσταση. Σα να συμβαίνει μια επανάσταση που “δεν της τό ‘χουμε”. Μια επανάσταση του “Κέντρου”.
Πράγματι, ο κόσμος αλλάζει δραματικά. Είναι σα να λέμε ότι “γυρίζει ανάποδα”. Για το καλό ή το κακό, είναι νωρίς να πω, τουλάχιστον εγώ, που δεν έχω στο συρτάρι μου όλες τις αναγκαίες πληροφορίες για να τις αξιολογήσω αξιόπιστα και να κρίνω. Μπορώ πάντως να δω καθαρά ένα πράμα:
Η “επόμενη μέρα” θα είναι κάτι που δεν γνωρίζουμε. Δεν θα μοιάζει με τίποτε απ’ ό,τι ξέρουμε ή μπορούμε να φανταστούμε.
Όταν συμβαίνει μια βαθύτατη αλλαγή στην Ιστορία, θεωρητικά, τα χαρακτηριστικά της διάδοχης εποχής είναι ακριβώς αντίθετα από τα χαρακτηριστικά της προηγούμενης. Θεωρητικά πάντα, μπορούμε να περιγράψουμε τη νέα εποχή που ανατέλλει, προσδιορίζοντας το αντίδοτο κάθε τωρινού φαινομένου.
Σε γενικές γραμμές, διάδοχος του υλισμού που βασιλεύει στον κόσμο μας, θα είναι ο ιδεαλισμός, παρά το γεγονός ότι τον φόρτισαν αρνητικά οι κυρίαρχοι υλιστές κατά τους τελευταίους αιώνες. Συνέβη αυτό, επειδή ο νικητής γράφει πάντα την Ιστορία. Ο νικητής τότε, που νικήθηκε όμως τώρα. Κατά συνέπεια, ο νέος νικητής (ο αντίδοτος) θα επιβάλλει στην ανθρωπότητα εκείνο που ο ίδιος υπέστη. Θα της προσδώσει επομένως και τα χαρακτηριστικά που της αντιστοιχούν. Αν θα είναι μεγαλόψυχος ή όχι, θα το δούμε.
Αυτά, γενικώς.
Ειδικώς, υπεισέρχονται πολλοί παράγοντες. Που έχουν τον δικό τους επιμερισμένο ρόλο να παίξουν.
Αν όμως έχει πρακτική αξία να μιλάμε γι’ αυτά, είναι για ένα λόγο: Σε καιρούς βαθύτατης μελαγχολίας, αν όχι μαζικής κατάθλιψης, πρέπει να τονιστεί ότι η ζωή δεν τελειώνει. Απλώς αλλάζει μορφές και σχήματα. Η απαισιοδοξία συνεπώς δεν έχει θέση στο νου μας. Οι επαναστάσεις, οι αισθητές (όπως αυτές που η καταγράφηκαν από την Ιστορία) και οι ανεπαίσθητες (όπως ετούτη) ήταν πάντα αιματηρές. Άλλοτε στο πεδίο της μάχης, άλλοτε στο πεδίο της “μη μάχης”.
Κατά τούτο, η εποχή μας είναι ίσως η πιο συναρπαστική εποχή της γραπτής Ιστορίας. Και, υπό μίαν έννοια, εμείς είμαστε οι τυχεροί που θα τη νιώσουμε στο πετσί μας, μέχρι το μεδούλι.