ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ, η αρθρογραφία τριάντα χρόνων της “Αναγγελίας” και του “Αραμπά” για την Τριχωνίδα. Αυτή τη φορά, με τη μορφή προτάσεων:
ΤΡΙΧΩΝΙΔΑ είναι η υδάτινη καρδιά της Αιτωλίας. Το Πέλαγος των Αιτωλών. Πριν δε από τους Αιτωλούς, ήταν το Πέλαγος των Κουρήτων, απομεινάρι των οποίων είναι η Γουρίτσα, όπως λεγόταν παλιότερα η Μυρτιά.
ΚΟΥΡΗΤΙΣ Γη λεγόταν “η κάτωθεν του Θέρμου περιοχή” μέχρι τον Βλοχό. Όλη η Βόρεια πλευρά της Τριχωνίδας ήταν “Κουρήτις Γη”. Απέναντί της, στην άλλη όχθη της λίμνης, ήταν η Μακρυνεία.
ΓΙΑ ΤΟ ΤΙ ΘΑ είναι η Τριχωνίδα πενήντα χρόνια μετά, εξαρτάται από μας και από τι θα κάνουμε τώρα γι’ αυτήν. Η Περιφέρεια έκαμε διαγωνισμό (με βραβεία) και κάλεσε τους ειδικούς να καταθέσουν προτάσεις. Δε μάθαμε ποτέ τι πρότειναν. Δε μπορούμε λοιπόν να τους κρίνουμε. Το κρατάνε επτασφράγιστο μυστικό. Γιατί; Άγνωστο! Ας θεωρήσουμε ότι πρότειναν καλά πράματα…
ΝΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ όμως κι εμείς τα δικά μας. Ίσως τα βρει κάποιος με αρμοδιότητα και συγκινηθεί. Ποιος ξέρει…
Η ΤΡΙΧΩΝΙΔΑ είναι η μεγάλη λίμνη που ΔΕΝ έχει παραλιακή πόλη, ούτε καν χωριό! Απείρως μικρότερες λίμνες (π.χ. των Ιωαννίνων και της Καστοριάς) δημιούργησαν μεγάλα αστικά κέντρα στην όχθη της. Η πρόταση είναι:
ΝΑ ΕΠΙΛΕΧΘΟΥΝ 12 παραλίμνιοι χώροι γιατί τόσα είναι τα μεγάλα χωριά της Τριχωνίδας. Κάθε χώρος, 200 στρεμμάτων για αρχή, θα πολεοδομηθεί με αστική φιλοσοφία (που σημαίνει: μικρά οικόπεδα) ώστε (μέσα στα επόμενα 50 χρόνια) να δημιουργηθούν νομοτελειακά 12 παραλίμνια χωριά, χτισμένα με παραδοσιακή αρχιτεκτονική, βασισμένη στην πέτρα, το ξύλο και το κεραμίδι. Ένα απ’ αυτά τα χωριά, είναι η Λουτρόπολη Μυρτιάς, η οποία θα σηκώσει στα ύψη τον θερινό και τον χειμερινό τουρισμό ολόκληρης της περιοχής.
Η ΣΧΕΔΙΑΣΗ από την αρχή 12 χωριών του αμέσου μέλλοντος θα μειώσει κατακόρυφα το κόστος του Δημόσιου Ταμείου που θα καταβληθεί τις επόμενες δεκαετίες για τον εκσυγχρονισμό των υποδομών στις άναρχες οικιστικές δομές του παρόντος. Αυτό λέγεται “Πολιτική Οικονομία”. Ας μην αναλυθεί εδώ, να σημειωθεί μόνο ότι τα ποσά που θα εξοικονομηθούν, είναι τεράστια, την ίδια ώρα που θα δημιουργηθεί ό,τι πιο σύγχρονο υπάρχει στον κόσμο όλο.
ΑΥΤΟ σημαίνει στην πράξη ότι – κατά τις επόμενες δεκαετίες – ΔΕΝ θα δαπανήσει το κράτος τεράστια ποσά για να γίνει π.χ. περιφερειακός δρόμος, να περνάει έξω από τα χωριά. Τόσο από τη μία πλευρά της λίμνης, όσο και από την άλλη, οι δύο αρχαίοι και νέοι δρόμοι που οδηγούν από το Αγρίνιο στο Θέρμο, θα περνάνε ΕΞΩ από τα (12 νέα μεγάλα) χωριά. Γεγονός που θα εξασφαλίζει ασφάλεια και ησυχία σ’ αυτά, από τη μια, κι από την άλλη, γρήγορη (και ασφαλή επίσης) πρόσβαση όλων στον προορισμό τους.
ΣΗΜΑΙΝΕΙ επίσης ότι θ’ απελευθερωθεί γεωργική γη, τριπλάσιας, αν όχι πολλαπλάσιας έκτασης από εκείνη που η πολεοδόμηση θα δεσμεύσει στα 12 παράλια σημεία της λίμνης.
ΤΑ 12 χωριά (με τα λιμάνια τους) θα έχουν λιμναία συγκοινωνία και θα επικοινωνούν μεταξύ τους για πολιτισμικούς ή τουριστικούς σκοπούς. Η λιμναία συγκοινωνία θα συνδέει και τις 17 αρχαίες Αιτωλικές πόλεις που βρίσκονται γύρω από την Τριχωνίδα. Μεταξύ των οποίων το Βουκάτιο και το Φίστυο, τα κάστρα των οποίων θα ήταν σπουδαίοι τουριστικοί πόροι, αν συντηρηθούν.
Η “ΔΩΔΕΚΑΠΟΛΗ” της Τριχωνίδας θα εκφράζεται πολιτισμικά και αθλητικά. Για παράδειγμα, μπορούν να γίνουν ετήσιοι θεσμοί ο Ποδηλατικός Γύρος της Τριχωνίδας, ο Τριχώνιος Δρόμος, ισάξιος του Μαραθώνιου. Η “Δωδεκάπολη” μπορεί να έχει το δικό της ποδοσφαιρικό πρωτάθλημα κλπ.
ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΙ θεσμοί της “Δωδεκάπολης” θα είναι μεγάλες λαϊκές γιορτές και οι πολιτιστικές εκδηλώσεις. Για παράδειγμα, ο ετήσιος Λογοτεχνικός Διαγωνισμός με θέμα την Τριχωνίδα, η διαρκής καταγραφή της λαϊκής προφορικής παράδοσης, η ετήσια έκθεση Αιτωλικών προϊόντων κλπ. Κάθε ένα χωριό της “Δωδεκάπολης” θα έχει μία τουλάχιστον ετήσια μεγάλη Τριχώνια γιορτή ή εκδήλωση.
Η ΤΟΠΙΚΗ κουζίνα, η Τριχώνια κουζίνα, είναι ένα μέγεθος που ΔΕΝ έχει αξιοποιηθεί ποτέ. Για παράδειγμα, η περίφημη γλανιδόσουπα, την οποία οι παλιοί ψαράδες χρησιμοποιούσαν ως φάρμακο, είναι (αν και άγνωστη) η πιο νόστιμη σούπα, γιατί γίνεται από το μοναδικό σε όλον τον κόσμο γλανίδι, που ζει στην Τριχωνίδα εδώ και τρία εκατομμύρια χρόνια και το οποίο δεν έχει έρθει σε καμία επιμιξία ή εξέλιξη!
ΤΟ ΟΙΚΙΣΤΙΚΟ όραμα της “Δωδεκάπολης” επαναφέρει το θέμα του βιολογικού καθαρισμού, ο οποίος θα θωρακίσει τη λίμνη από τα αστικά λύματα, όχι μόνο των πολλών παρατριχώνιων χωριών και κωμοπόλεων, αλλά και των πολλών εξοχικών καταστημάτων που υπάρχουν ήδη – θα γίνουν κι άλλα – και βέβαια μολύνουν γιατί δεν έχουν πού να πάνε τα λύματά τους.
Η ΠΡΑΞΗ δέσμευσης 12 χώρων για πολεοδόμηση, μπορεί να εφαρμοστεί και σε κάτι ακόμα πιο σημαντικό: Τη δημιουργία Παραλίμνιου Πάρκου γύρω από την Τριχωνίδα, μια “Πράσινη Ζώνη” πλάτους 200 έως 500 μέτρων, η οποία θα πολλαπλασιάσει την χρηματική αξία όλων των παραλίμνιων ιδιοκτησιών. Κυρίαρχη (πολιτική) θεωρία και, ακόμα χειρότερα, η πολιτική πρακτική των Δήμων που ακολουθείται σήμερα, θέλει “κάθετη πρόσβαση σε κάποια σημεία της παραλίας”. Είναι λάθος. Εγκληματικό λάθος.
Σ’ ΑΥΤΟ το Παραλίμνιο Πάρκο θα διεξάγονται ο Ποδηλατικός Γύρος και ο Τριχώνιος Δρόμος. Και θα κάνουν ξακουστή την Τριχωνίδα, όχι στο Πανελλήνιο, αλλά στην Ευρώπη. Φυσικά, ΔΕΝ πρέπει να γίνει ο μεγάλος “παρατριχώνιος δρόμος” στην παραλία, όπως ζητάνε οι λάτρεις της μπουλντόζας. Θα τα καταστρέψει όλα ένας τέτοιος δρόμος…
Η ΚΑΘΟΔΟΣ των ψαριών από την Τριχωνίδα στη Λυσιμαχία (που γινόταν επί τρία εκατομμύρια χρόνια) διεκόπη από τις “Πόρτες” (στ’ Αμπάρια Παναιτωλίου) με σκοπό να χρησιμοποιηθεί η λίμνη ως αποθήκη νερού για τον κάμπο του Μεσολογγίου. Το έργο που (επί δικτατορίας) προέβλεπε την απρόσκοπτη αυτή “βιολογική συγκοινωνία”, αν και λειτούργησε για λίγο, αφέθηκε γρήγορα στην εγκατάλειψη, όταν συνταξιοδοτήθηκε ο φύλακας, χωρίς ν’ ανανεωθεί η θέση του! Προκλήθηκε έτσι το μεγαλύτερο οικολογικό έγκλημα στην Αιτωλία.
ΕΙΝΑΙ πρώτιστη ανάγκη να ξαναγίνει (αυτή η τεχνητή) αποκατάσταση της Τριχωνίδας με την Λυσιμαχία. Διότι, όπως έλεγαν οι παλιοί ψαράδες, “η Λυσιμαχία γεννά και η Τριχωνίδα τρέφει”. Η Λυσιμαχία με τα ρηχά νερά της, είναι ζεστή, άρα ιδανική για την ωοτοκία των ψαριών και το μεγάλωμα του γόνου. Μετά επέστρεφαν στην Τριχωνίδα με τα βαθιά νερά για να μεγαλώσουν. Δημιουργώντας έτσι μεγάλους και φυσικά αλιεύσιμους πληθυσμούς.
Η ΣΥΝΟΛΙΚΗ ψαριά της Τριχωνίδας (πριν γίνουν οι “Πόρτες”) έσωσε από την πείνα ΟΛΑ τα χωριά της Αιτωλίας, επί Γερμανικής κατοχής, μαζί δε με αυτά ΚΑΙ το αντάρτικο. Υπό μία έννοια, η περίφημη “μάχη της Γουρίτσας”, η σημαντικότερη μάχη της Εθνικής Αντίστασης, συνδέεται άμεσα με την Τριχωνίδα, όχι μόνο χωρικά, αλλά και οργανικά.
ΤΡΙΑΚΟΣΙΑ (300) νοικοκυριά ψάρευαν τότε επαγγελματικά στην Τριχωνίδα… Στον “Αραμπά”, στην δεκαετία του ’90, είχαμε κάνει λόγο για ένα “φυσικό εργοστάσιο” που, αν το σεβόμασταν, θα συντηρούσε (σήμερα) τριακόσιες (300) αντί πέντε (5) θέσεις εργασίας. Πώς θα υποδεχόταν σήμερα η τοπική κοινωνία ένα εργοστάσιο 300 θέσεων εργασίας; Με τρελό πανηγύρι. Ε… το φυσικό εργοστάσιο που έχουμε στα πόδια μας, το έχουμε σε ανυποληψία. Τα λαδερά λόγια όμως των τοπικών αρχόντων περισσεύουν…
ΦΑΝΤΑΣΤΕΙΤΕ τον “στόλο της Τριχωνίδας” σε μια λιμναία γιορτή. Οι δύο “γιορτές αθερίνας” που γίνονται στο Καινούριο και τη Μυρτιά, δεν έχουν καμία φαντασία, εν τέλει δε, καμία ουσία. Με τον “στόλο της Τριχωνίδας” όμως στο φόντο, ας φανταστεί ο καθένας για τι πράγμα μιλάμε…
ΚΟΝΤΑ σ’ αυτά, μπαίνει κι ένα άλλο, πολύ σοβαρό θέμα: Η Τριχωνίδα έχει ανάγκη την αποκατάσταση της υδάτινης συγκοινωνίας της με τη θάλασσα, μέσω Λυσιμαχίας, Δίμηκου και Αχελώου. Σ’ αυτήν την συγκοινωνία οφείλει σήμερα η λίμνη την περίφημη αθερίνα της. Η Τριχωνίδα είναι η μόνη λίμνη στον κόσμο που έχει αθερίνα. Γιατί η αθερίνα είναι θαλάσσιο αφρόψαρο. Ανέβηκε στην Τριχωνίδα πριν χιλιάδες χρόνια (ποιος ξέρει πότε) κι εγκλιματίστηκε σε αυτήν.
Η ΥΔΑΤΙΝΗ αυτή συγκοινωνία σημαίνει επίσης και τουρισμό με πλοιάρια. Φανταστείτε έναν υδάτινο δρόμο πλοιαρίων από τον τουριστικό Αστακό στην “Δωδεκάπολη” της Τριχωνίδας!
ΣΠΟΥΔΑΙΟ αγαθό της Τριχωνίδας είναι ο Μοκιστιάνος με τους καταρράκτες του. Η ανάδειξη του οποίου έγινε από την “Αναγγελία” με απανωτά δημοσιεύματα, ξεκινώντας από το 2001. Πρόσφατα ο Δήμος Θέρμου ανακοίνωσε 82.000 ευρώ για να γίνει το μονοπάτι του Μοκιστιάνου. Αλλ’ αυτό ΔΕΝ αρκεί.
ΤΟ ΦΑΡΑΓΓΙ αυτό είναι εκπληκτικής ομορφιάς. Χρειάζονται όμως δύο ακόμα στοιχεία: Πρώτον, να γίνει επιτέλους η Λουτρόπολη Μυρτιάς (στις εκβολές του Μοκιστιάνου) και, δεύτερον, ν’ αναστηλωθεί ο Ναός της Λαφρίας Αρτέμιδος στη Μόκιστα, στις πηγές του Μοκιστιάνου. Η αποκατάσταση αυτού του αρχαίου ναού και η απομάκρυνση του νεκροταφείου που τον περιβάλλει, θα δώσει τον Παρθενώνα της Αιτωλίας.
Η ΣΥΝΔΕΣΗ των δύο αυτών σημείων με ένα ασφαλές μονοπάτι περιπάτου άπειρης ευχαρίστησης για τους φυσιολάτρες στις πιο όμορφες γωνιές της Αιτωλίας, θα κάνει δημοφιλή τόπο προορισμού ολόκληρη την παρατριχώνια περιοχή.
Ο ΜΟΚΙΣΤΙΑΝΟΣ προσφέρεται για ένα ακόμα σημαντικό τουριστικό πόρο: Ένα πλήρες “Μουσείο νερού”, όπου θ’ αναβιώσει η πλούσια προβιομηχανική παράδοση της περιοχής. Με νερόμυλους, νεροτριβές και μαντάνια.
Θ’ ΑΝΑΦΕΡΟΥΜΕ επίσης (επιγραμματικά) τα αγροτικά προϊόντα της Τριχωνίδας: Το περίφημο λάδι της περιοχής, το μοναδικό στον κόσμο σαγκουίνι Γουρίτσης, τη μαλαγουζιά και τον Γουρτσιάνο (τοπικές ποικιλίες κρασιού που έρχονται από τον βασιλιά Οινέα της πανάρχαιης Αιτωλίας) αλλά και άλλα, ων ουκ έστιν αριθμός…
ΑΥΤΟ είναι συνοπτικά το όραμα για την Τριχωνίδα που υπηρέτησαν με ανικανοποίητο πάθος επί τριάντα χρόνια ο “Αραμπάς” και η “Αναγγελία”. Στο (ανέκδοτο) βιβλίο με τίτλο “Μυρτιά η νύμφη της Τριχωνίδας” έχουμε καταγράψει τη μυθολογία και την λαογραφία που αναφέρεται στο “Πέλαγος της Αιτωλίας”.
ΜΑΚΑΡΙ τώρα να συγκινηθούν οι Τοπικοί Άρχοντες και να κάνουν κάτι… Όσο είναι καιρός… Πριν γίνουν άλλα… Από τα οποία ΔΕΝ θα υπάρχει επιστροφή…
* Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Αναγγελία”, φ. 879 / 25.12.2020: