Στην Αιτωλία γεννήθηκε η Δημοκρατία, στην Αιτωλία γεννήθηκε και η Δημοσιογραφία.
«Αχελώος»: Η πρώτη εφημερίδα του Αγρινίου
O «Αχελώος» ήταν η πρώτη εφημερίδα του Αγρινίου. Τότε λεγόταν Βραχώρι. Εκδόθηκε τον Φεβρουάριο του 1822. Ήταν το πρώτο επίσημο κυβερνητικό όργανο της Γερουσίας της Δυτικής Ελλάδος. Σύμφωνα δε με πηγές (σ.σ. «Τhe greek press») η εφημερίδα «Αχελώος» ήταν η τρίτη (χρονολογικά) χειρόγραφη εφημερίδα που τυπώθηκε, μετά την επανάσταση του 1821. Πρώτη ήταν η – χειρόγραφη επίσης – «Ψευτο – Εφημερίδα του Γαλαξειδίου» (27 Μαρτίου 1821) και δεύτερη η χειρόγραφη – κι αυτή – «Αιτωλική» που εκδόθηκε στο Μεσολόγγι.
Συντάκτης του “Αχελώου” ήταν ο αρχιγραμματέας της Γερουσίας Νικόλαος Λουριώτης. Το πρώτο φύλλο κυκλοφόρησε στις 24 Φεβρουαρίου 1822. Δημοσιεύονταν οι πράξεις και τα θεσπίσματα της Γερουσίας, καθώς και ειδήσεις σχετικές με την κυβερνητική δραστηριότητα ή τα πολεμικά γεγονότα της εποχής.
Να σημειωθεί ότι 62 χρόνια μετά, το 1884, ο υπομοίραρχος Φώτης Μαυρογόνατος ή Παπαδημητρίου (με καταγωγή από τον Άγιο Βλάση) έβγαλε στην Αθήνα εφημερίδα με τον τίτλο «Αχελώος» με ειδήσεις από την Δυτική Στερεά.
«Αιτωλική»: Η δεύτερη εφημερίδα της Επανάστασης του 1821 και πρώτη του Μεσολογγίου
Εκδόθηκε τον Αύγουστο του 1821 στο Μεσολόγγι. Είναι η δεύτερη χρονολογικά χειρόγραφη εφημερίδα της Επανάστασης του 1821. Πρόκειται για δισέλιδο ή τετρασέλιδο έντυπο που κυκλοφορούσε κάθε Πέμπτη. Πιθανός εκδότης της ο αρχιγραμματέας της Γερουσίας, Νικόλαος Λουριώτης. Ήταν πλούσια σε ειδησεογραφία για τα πολεμικά δρώμενα της εποχής. Δυστυχώς δεν έχουν διασωθεί φύλλα.
«Ελληνικά Χρονικά»: Η εφημερίδα της «Εξόδου του Μεσολογγίου»
Η εφημερίδα «Ελληνικά Χρονικά» κυκλοφορούσε στο Μεσολόγγι από την 1η Ιανουαρίου 1824 μέχρι τις 28 Φεβρουαρίου 1826, όταν Τουρκική βόμβα γκρέμισε το τυπογραφείο. Η έκδοσή της ήταν με πρωτοβουλία και εξοπλισμό που διέθετε ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος. Κυκλοφορούσε δύο φορές την εβδομάδα και η τρίμηνη συνδρομή κόστιζε έξι ισπανικά τάλιρα. Εκδότης ήταν ο Ελβετός φιλέλληνας γιατρός Μάγερ, ο οποίος μάλιστα έθαψε την εκτυπωτική μηχανή «για να μην πέσει στα χέρια των Τούρκων» όπως είπε.
Πολλές φορές υπήρξαν και άλλες αιτίες παρεμπόδισης των εκδόσεων (έλλειψη χαρτιού κλπ) αφού εκείνη την εποχή το Μεσολόγγι βρισκόταν σε καθεστώς πολιορκίας από τους Τούρκους.
Στο φύλλο 65 – 66 της 19ης Αυγούστου 1825, η εφημερίδα δικαιολογώντας τις διακοπές αυτές γράφει: «Ζητούμε συγγνώμην από τους κυρίους συνδρομητάς μας διά την διακοπήν, την οποίαν εξ ανάγκης μεταχειριζόμεθα ενίοτε εις την εφημερίδα. αι συνεχείς ζημίαι, τας οποίας από τον εχθρικόν πυροβολισμόν πάσχει η τυπογραφία, γίνονται αιτίαι αναπόφευκτοι ταύτης της διακοπής…».
Τα «Ελληνικά Χρονικά» είχαν εμψυχωτικά άρθρα με σκοπό την διατήρηση του υψηλού ηθικού των πολιορκημένων. Μάλιστα, συχνά τονίζεται ότι η εφημερίδα αυτή βοήθησε τα μέγιστα στην ανύψωση του ηθικού για τη μεγάλη «Έξοδο του Μεσολογγίου».
Ο Μάγερ σκοτώθηκε μαζί με την οικογένειά του 300 μέτρα έξω από την πόλη του Μεσολογγίου στις 10 Απριλίου 1826.
Υ.Γ. Η πρώτη εφημερίδα που τυπώθηκε σε μηχανή ήταν η «Σάλπιγξ Ελληνική».
ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
Παραθέτω απόσπασμα άρθρου του Σπύρου Βλαχόπουλου στο in.gr (6.9.2020):
Εάν υπάρχει μια φράση από τα «Ελληνικά Χρονικά» που έχει διασωθεί έως σήμερα, είναι αυτή που αντικρίζει κανείς όταν εισέρχεται στη μεγάλη αίθουσα εκδηλώσεων της ΕΣΗΕΑ στο κτίριο της οδού Ακαδημίας: «Η δημοσίευσις είναι ψυχή της δικαιοσύνης».
Πρόκειται για μια εμβληματική φράση που διατυπώθηκε αρχικώς από τον Jeremy Bentham και τυπώθηκε σε ένα από τα πρώτα φύλλα των «Ελληνικών Χρονικών», την 19η Ιανουαρίου του 1824. Μέσα σε μόλις έξι λέξεις περικλείονται συνταγματικές θεωρίες, που ακόμη και σήμερα απαντώνται στα εγχειρίδια συνταγματικού δικαίου: Η ελευθερία του Τύπου αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα θεμελιώδη δικαιώματα και ανήκει στον πυρήνα του νομικού πολιτισμού όλων των ευνομούμενων κρατών. Όχι μόνο γιατί διασφαλίζει την έκφραση των ιδεών των ανθρώπων και συνάμα την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους («τα διανοήματα της ψυχής»), αλλά και επειδή εγγυάται τη δημοσιότητα και τη διαφάνεια, οι οποίες με τη σειρά τους αποτελούν conditio sine qua non για κάθε δημοκρατική και δικαιοκρατούμενη Πολιτεία.
Γράφει λοιπόν ο Ιάκωβος – Ιωάννης Μάγερ: «Η δημοσίευσις είναι ψυχή της δικαιοσύνης … Η δια του Τύπου δημοσίευσις διαλευκαίνει και διασαφηνίζει τα πάντα, και δίδει το ακριβέστατον μέτρον των πραγμάτων όλων· της δε επωφελέστατης ταύτης δημοσιεύσεως όργανα είναι αι εφημερίδες. Περί της ελευθερίας του Τύπου. Οι Έλληνες έχουν εις το να γράφωσιν ελευθέρως το αυτό επίσης δικαίωμα, καθώς και εις το να πνέωσι και να ζώσι· και από κανένα νόμον το τοιούτον δεν απαγορεύεται. Οι δε περί του Τύπου νόμοι πρέπει να ήναι όμοιοι με τους περί του προφορικού λόγου, διότι η γραφή δεν είναι και αυτή άλλο τί, ειμή τρόπος, καθ’όν εκφράζομεν τα διανοήματα της ψυχής μας. Έκαστος πολίτης, οποιασδήποτε καταστάσεως, υπόκειται εις ευθύνας των έργων και λόγων του. Αι θύραι των δικαστηρίων μας είναι ανεωγμέναι· και οι νόμοι θεωρούν τον δυσχερέστερον χωρικόν εξ’ ίσου με τον πλουσιώτερον άρχοντα της Ελλάδος. Τουλάχιστον τοιουτοτρόπως εκφράζεται το εξαίρετον πολιτικόν ημών σύνταγμα».