Πολλές φορές αναζήτησα κάποια λέξη, έναν ορισμό ίσως, με τον οποίο να δηλώνεται η συνομοταξία εκείνη των παιδικών βιβλίων που προορίζονται για να χαίρονται τα παιδιά. Και ανακάλυψα πως η λέξη αυτή δεν έχει ακόμα βρεθεί.
Με την σκέψη ότι αυτά τα εντυπωσιακά βιβλία δεν έχουν ακόμα το κωδικό τους όνομα, κράτησα στα χέρια μου το βιβλίο της Αριάδνης Δάντε “ο καπετάνιος και η γοργόνα”. Και χαιρόμουν όπως το παιδί που παίζει. Να, λέω, τι θα μπορούσε να πει κανείς για ένα τέτοιο βιβλίο: Είν’ ένα παιγνίδι. Είναι η χαριτωμένη παιδική ηλικία των βιβλίων.
Κι αμέσως σκέφτηκα ότι τ’ άλλα βιβλία, εκείνα που απευθύνονται σ’ ενηλίκους, μπορεί να μην έζησαν ποτέ την παιδική τους ηλικία, γι’ αυτό και – χωρίς να ξέρουμε γιατί – δε μας αρέσουν!
Μετά, ήρθε άλλη σκέψη: Αυτή η χωρίς όνομα κατηγορία των βιβλίων, μπορεί να μην ορίστηκε ακόμα η ίδια ως κάτι, όρισε όμως ήδη την κυρίαρχη έννοια “παιδί” – σε τέτοιο βαθμό κυρίαρχη – που όλα τα παιδικά βιβλία παίρνουν πλέον αυτή τη μορφή: Μικρό κείμενο, αποστειρωμένο λεξιλόγιο, μεγάλη εικόνα, έγχρωμη, εντυπωσιακή έκδοση.
Η κατηγορία των παιδικών βιβλίων που διάβαζε η παλιά γενιά των αναγνωστών, με καμιά γκραβούρα εδώ κι εκεί, φαντάζει πλέον απόμακρη και ξένη.
Κοντά σ’ αυτό κι ένα άλλο, εξ ίσου σπουδαίο στοιχείο: Μ’ αυτή την αλματώδη εξέλιξη στον χώρο του παιδικού βιβλίου (εξέλιξη που η Αριάδνη Δάντε ακολουθεί με φυσικό και αυθεντικό τρόπο) η έννοια “παιδί” επεκτάθηκε σε όλες τις προεφηβικές ηλικίες και – παρά τον διαχωρισμό των παιδικών βιβλίων σε τάξεις ηλικιών (προσχολική, πρωτοσχολική, 6 έως 9 ετών, 9 έως 12 ετών και 12 ετών και άνω) η θεμελιακή μορφή όλων των βιβλίων που δεν χαρακτηρίζονται νεανικά, απαιτούν πια μικρό κείμενο, αποστειρωμένο λεξιλόγιο, μεγάλη εικόνα, έγχρωμη, εντυπωσιακή έκδοση. Αλλά και το παιγνιδιάρικο εκείνο ύφος που να γοητεύει τα παιδιά, πριν ακόμα γνωρίσουν το σχολείο!
Δεν ξέρω αν αυτό το προσχολικό παιγνίδισμα που εκφράζεται μαζικά πια στο παιδικό βιβλίο, αφαιρεί κάτι από την ποιότητα των βιβλίων που απευθύνονται σε παιδιά του Γυμνασίου, ας πούμε, σίγουρα όμως προσθέτει ποιότητα στα βιβλία που απευθύνονται σε παιδιά του Δημοτικού.
Όπως και νά ‘χει, “ο καπετάνιος και η γοργόνα” της Αριάδνης Δάντε που κρατώ στα χέρια μου, μπορεί να μην ανήκει στα βιβλία που διάβασα εγώ ως παιδί, με κάνει όμως παιδί τώρα που δεν είμαι!
Με κάποιον ανείπωτο τρόπο αυτό το βιβλίο με φέρνει γλυκά στην σύγχρονη εποχή που νόμιζα ότι ξέρω, αλλά στην πραγματικότητα δεν γνωρίζω καθόλου. Τελειώνοντας τις 24 σελίδες του έμεινε στον αέρα γύρω η έντονη αίσθηση ότι ζω ξαφνικά την παιδική μου ηλικία με καθυστέρηση εξήντα χρόνων.
Λοιπόν, κόσμε, δεν ξέρω τίποτα, καιρός ν’ αρχίσω τώρα να σε μαθαίνω…
“Αναγγελία” 754 – 8.6.2018