Πήρα μια “παραγγελιά” από μια φίλη.
Μου ζήτησε να γράψω για ένα θέμα που την απασχολεί:
“Πώς κρίνονται κάποιοι άνθρωποι τρελοί όταν λένε κάτι το διαφορετικό, ενώ είναι υγιές να πιστεύουν άλλοι σε μια θρησκεία με αγγέλους και δαίμονες κι έναν Θεό τιμωρό;”…
Το ερώτημά της έχει κι ένα ακόμα σκέλος:
“Ποιος καθορίζει το υγιές και το άρρωστο, το φυσιολογικό και το μη;”.
Στη νεαρή μου φίλη θα είχα να πω εν συντομία μερικά πράγματα επ’ αυτού, ξεκινώντας από το γνωστό προσωνύμιο που οι “κανονικοί” άνθρωποι κόλλαγαν πάντα στον πρωτοπόρο επιστήμονα, μιλώντας γι’ αυτόν με τον όρο “τρελός επιστήμονας”.
Ποιος εφευρέτης δεν χαρακτηρίστηκε τρελός κατά την περίοδο που έκανε τα πειράματά του; Ποιος εφευρέτης δεν χλευάστηκε, όταν πρωτοπαρουσίασε στον κόσμο το δημιούργημά του.
Όλοι, μηδενός εξαιρουμένου, κυνηγήθηκαν, κάποιους δε τους έκαψαν ζωντανούς.
Και δεν κυνηγήθηκαν από τον αμόρφωτο λαό. Κυνηγήθηκαν από τους μορφωμένους συναδέλφους, τους επιστήμονες ντε.
Που ξεβολεύονταν από τη νέα εποχή της επιστήμης, φορέας της οποίας ήταν ο “τρελός” συνάδελφός τους.
Όλοι οι εφευρέτες και τα μεγάλα μυαλά που κατά καιρούς άλλαξαν τον κόσμο, χαρακτηρίστηκαν τρελοί. Κανένας δεν έγινε δεκτός από την επιστημονική κοινότητα ως σώφρων. Πόσοι δεν πέθαναν στην ψάθα για να δοξαστούν μετά θάνατο;
Το ίδιο συμβαίνει σε όλες τις εκφάνσεις της δημόσιας ζωής.
Οι αντιφρονούντες στην Σοβιετική Ένωση γέμισαν τα γκουλάγκ με την κατηγορία του τρελού, την οποία, σημειωτέον, στοιχειοθετούσαν επιστήμονες.
Η εναντίωση στην κυρίαρχη ιδέα είναι πάντα μια τρέλα. Όταν πας κόντρα στο ρεύμα, είναι τρέλα. Σε όποιο ρεύμα. Πολιτικό ή θρησκευτικό.
Σάμπως στην αρχαιότητα ο περίφημος Ηράκλειτος δεν εθεωρείτο τρελός; Ναι. Αν και γιος βασιλιά που αποκήρυξε τα πλούτη για να είναι ελεύθερος, αναγκάστηκε στο τέλος να καταφύγει στα βουνά και να ζει τρώγοντας αγριόχορτα, μακριά απ’ τους ανθρώπους που ευεργέτησε.
Σάμπως ο Θαλής δεν χλευάστηκε από τους Μιλήσιους; Και χρειάστηκε να κάνει ένα εμπορικό κόλπο για να τους αποδείξει ποιος είναι τρελός και ποιος “τα έχει τετρακόσια”;
Σάμπως οι ιερείς του Απόλλωνα δεν γκρέμισαν από τις Φαιδριάδες Πέτρες τον τρελό Αίσωπο στους Δελφούς, επειδή τους κατηγόρησε ότι εξαπατούσαν τους πιστούς;
Σάμπως οι Μεγάλοι Ιεράρχες της Εκκλησίας δεν χαρακτήριζαν ως τρέλα την Ελληνική φιλοσοφία;
Τα ιερατεία κάθε εποχής (πολιτικά ή θρησκευτικά ιερατεία, δεν υπάρχει καμία διάκριση σ’ αυτό) και οι οπαδοί τους βέβαια, οι διπλανοί μας δηλαδή, καταφεύγουν πάντα στη ρετσινιά της τρέλας για να εξουδετερώσουν μέσα στην κοινωνία την απειλή που έρχεται από κάθε πρωτοπόρα ή απλώς λογική φωνή.
Αν δε μπορούν να σκοτώσουν τον εχθρό, τον αποκαλούν τρελό.
Η αριστερά δεν κάνει ποτέ διαγραφές κομματικών μελών που διαφώνησαν, αλλά τους απαξιώνει, τους εξοντώνει ηθικά, τους βγάζει τρελούς και τους καταδικάζει σε αργό ηθικό θάνατο, μπορείς να πεις ότι τους θάβει ζωντανούς.
Άπειρα παραδείγματα επίσης!
Η φόνος είναι όπλο άμυνας της εξουσίας.
Η τρέλα είναι όπλο άμυνας της αντιεξουσίας.
Εξουσία όμως δεν είναι μόνο η κυβέρνηση. Εξουσία δεν ασκούν μόνο οι πολιτικοί. Εξουσία ασκούν και οι θρησκευτικοί ηγέτες.
Εξουσία ασκεί ΚΑΙ η αντιεξουσία.
Η πολιτική αναλαμβάνει το ένα σκέλος του ανθρώπου, το υλικό, η θρησκεία το άλλο, το πνευματικό.
Και οι δυο μαζί δυναστεύουν εξ ίσου τον άνθρωπο.
Τα όπλα της πολιτικής εξουσίας είναι αυτά που ξέρουμε ως συστήματα διακυβέρνησης ή, απλά, ιδεολογίες. Ιδεολογίες κάθε απόχρωσης, δεν εξαιρείται καμία, ούτε δεξιά, ούτε αριστερά.
Τα όπλα της θρησκευτικής εξουσίας είναι ο φόβος. Ο μεταφυσικός φόβος της κόλασης, αλλά και ο φυσικός φόβος της τρέλας, η οποία στην θρησκευτική γλώσσα λέγεται δαιμονισμός και στην ορολογία της Ελληνικής Εκκλησίας παγανισμός. Όπλο της θρησκευτικής εξουσίας είναι ο μύθος για τον τιμωρό Θεό που στην Δευτέρα Παρουσία θα καταδικάσει σε αιώνια κόλαση τους αμαρτωλούς.
Κι αμαρτωλοί δεν είναι μόνο οι ανυπάκουοι στους νόμους του Θεού, αλλά και οι ανυπάκουοι στους νόμους του κράτους, τους οποίους φυσικά νομοθετούν οι αντιπρόσωποι του Θεού επί της γης.
Φτάνουμε έτσι στην κορύφωση του δράματος: Το πολιτικό ή το θρησκευτικό δόγμα που έγινε κυρίαρχο, στερεοποιείται, μετατρέπεται δηλαδή σε κυρίαρχη λογική.
Ό,τι λοιπόν αμφισβητήσει την κυρίαρχη ιδέα, ό,τι θα πάει κόντρα στο μεγάλο ρεύμα του ποταμού, τι άλλο είναι από παράλογο;
Δεν είναι τάχα τρέλα να πας κόντρα;
Είναι!
Έτσι αρχίζει πάλι ο κύκλος απ’ την αρχή.
Λοιπόν;
“Ποιος καθορίζει το υγιές και το άρρωστο, το φυσιολογικό και το μη;”.
Απάντηση:
Η εξουσία.
Η πολιτική και θρησκευτική εξουσία.
Οι οπαδοί της πολιτικής και της θρησκευτικής εξουσίας.
Όχι μόνο.
Το ίδιο ακριβώς κάνουν οι οπαδοί της πολιτικής και της θρησκευτικής ΑΝΤΙεξουσίας. Οι επαναστάτες δηλαδή.
Αυτό δεν έγινε με ΟΛΕΣ τις επαναστάσεις;
Αυτό δεν έγινε το 1789 στη Γαλλία; Σάμπως η αστική επανάσταση δεν είναι αυτή που γέννησε τον Ναπολέοντα που αιματοκύλισε την Ευρώπη πριν από τον Χίτλερ;
Το ίδιο δεν έγινε το 1917 στη Ρωσία; Σάμπως η επανάσταση των μπολσεβίκων δεν γέννησε τα γκουλάγκ που λέγαμε;
Έρχεται τώρα ένα τελικό ερώτημα:
Αφού η αντιεξουσία γεννά το ίδιο τέρας που γεννά η εξουσία, δεν σημαίνει μήπως ότι ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος αιώνια σ’ αυτή την κόλαση;
Όχι.
Όχι, επειδή υπάρχει μια τρίτη περιοχή που κινείται έξω από την εξουσία ΚΑΙ από την αντιεξουσία. Μια περιοχή που (την ονόμασαν ΚΑΙ αυτή “τρέλα”, τόσο οι μεν, όσο κι οι δε, γιατί ήταν ο μόνος τρόπος να την ξορκίσουν.
Η τρίτη αυτή περιοχή (πέραν της εξουσίας και της αντιεξουσίας αντάμα) λέγεται Ελευθερία.
Δεν εννοώ την ελευθερία που απόλαυσαν οι Ρωμιοί διώχνοντας τους Τούρκους πριν από διακόσια χρόνια. Ούτε την ελευθερία να κάνει ο καθένας ό,τι γουστάρει, που απολαμβάνουν οι σύγχρονοι υπήκοοι της Νέας Βαβέλ.
Μιλώ για την ελευθερία του νου που κατακτάται από την ιδιότητα του Ανθρώπου να νοεί και να αισθάνεται την Φύση του και να διαβλέπει τις διαστάσεις της ύπαρξης.
Μιλώ για την αφύπνιση της συνείδησης, δηλαδή της Μνήμης, δηλαδή της Γνώσης ότι ο άνθρωπος δεν είναι μόνο υλικό ον, αναγκασμένο να υπάγεται αποκλειστικά στους κανόνες της οικονομίας ή της φιλοσοφίας που ορίζουν άλλοτε η εξουσία και άλλοτε η αντιεξουσία.
Όχι.
Μιλώ για το ξύπνημα της μαγεμένης βασιλοπούλας μέσα μας, μιλώ για την απελευθέρωση του νου από τις σκουριές που συσσωρεύτηκαν σε τούτα εδώ τα μάρμαρα.
Αυτό ναι, γι’ αυτούς (τους μεν και τους δε) είναι τρέλα.
Οι τρελοί λένε τρελούς τους λογικούς γιατί είναι ο μόνος τρόπος να κρύψουν την δική τους τρέλα. Το ίδιο άλλωστε κάνουν οι ψεύτες και οι κλέφτες, αφού αυτός είναι ο μόνος τρόπος να κρύψουν το ψέμα που λένε και την κλοπή που διαπράττουν.
Το ίδιο κάνουν οι μουσουλμάνοι, όταν λένε τους χριστιανούς άπιστους.
Το ίδιο κάνουν οι χριστιανοί, όταν λένε τους Έλληνες άθεους.
Ναι, γι’ αυτούς η εναντίωση στο status quo είναι τρέλα.
Για μας όμως… η εναντίωση σ’ αυτά είναι Ελευθερία.
Είναι η Ελευθερία που ήδη έχουμε σ’ ένα μέρος της ή την περιμένουμε να έρθει κάποτε ολόκληρη. Και, περιμένοντάς τη, γκρεμίζουμε ένα – ένα τα ψηλά κάστρα που καθιστούν περίκλειστη την αιχμάλωτη εδώ κι αιώνες ψυχή μας.
Χρειάζεται όμως μια προσοχή για κείνον που βαδίζει το μονοπάτι προς αυτή την έξοδο από τον Λαβύρινθο:
Κάθε σκουριά που ξύνεις απ’ το μυαλό, πρέπει να την συνοδεύεις μ’ ένα βάλσαμο για να επουλώνεις την πληγή που αφήνει. Είναι σα να σκάβεις ένα ορυχείο στο βουνό: Για κάθε μέτρο που προχωράς στο τούνελ, πρέπει να φτιάχνεις υποστυλώματα για να μην πέσει και σε πλακώσει.
Βήμα – βήμα κατακτιέται η Ελευθερία.
Και κάθε βήμα που κάνεις προχωρώντας στα έγκατα, χρειάζεται ένα υποστύλωμα, καλή μου. Αυτό μην το ξεχάσεις ποτέ. Αλλιώς θα χαθείς στον Λαβύρινθο. Χωρίς τον μίτο της Αριάδνης, αν δε σε φάει ο Μινώταυρος, “θα σε φάει το μαύρο σκοτάδι”.
Δεν θα παραλείψω να πω και τι είναι αυτό το “υποστύλωμα”:
Είναι η καθημερινή μικρή χαρά, κάθε μικρή καθημερινή χαρά, ας πούμε το άρωμα που απολαμβάνεις από ένα γιασεμί στο μπαλκόνι σου ή λίγο δροσερό νερό που θα πιεις το καλοκαίρι με τη χούφτα σε μια πηγή του βουνού…