Στο 1ο Φεστιβάλ Παιδικής – Νεανικής Λογοτεχνίας Δήμου Αγρινίου
Το Σάββατο βράδυ, 21 Απριλίου 2018, έγινε η παρουσίαση του “παραμυθόκηπου” στην Παλαιά Δημοτική Αγορά. Η εκδήλωση ήταν ενταγμένη στο 1ο Φεστιβάλ Παιδικής και Νεανικής Λογοτεχνίας που διοργάνωσε ο Δήμος Αγρινίου σε συνεργασία με την Πρωτοβάθμια και την Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Αιτωλοακαρνανίας και με Ομάδα Βιβλιοπωλών της πόλης. Καλεσμένοι του Φεστιβάλ οι Αιτωλοί και οι Ακαρνάνες συγγραφείς Παιδικής Λογοτεχνίας.
Η ΟΜΙΛΙΑ:
Το παραμύθι που ζω σήμερα μαζί σας εδώ, άρχισε πριν από 34 χρόνια. Όταν έγραψα ένα ποίημα για τον Σταχτούλη, τον γατούλη της Βάσως, που με υποδεχόταν πριν απ’ αυτήν στο σπίτι της. Και για να πάρει το χάδι μου, ανέβαινε πάνω σε μια μάντρα, δίπλα στο δρόμο, για να είναι στο ύψος των χεριών μου και να μην αναγκάζομαι να σκύψω μέχρι το γήινο επίπεδό του.
Ξέρετε, οι γάτες δεν αφοσιώνονται παρά μόνο σε ένα πρόσωπο. Ο Σταχτούλης όμως της Βάσως κατάλαβε ότι ήμουν ο αγαπημένος της Βάσως και αφοσιώθηκε στον άνθρωπό της με τον ίδιο τρόπο που ήταν αφοσιωμένος σ’ εκείνη.
Για τον Σταχτούλη εκείνον, το 1984, γράφηκε το έμμετρο παραμύθι “ένας ποντικός και μία γάτα”. Εκδόθηκε το 1985 και κυκλοφόρησε από το Πρακτορείο Τύπου σε όλη την Ελλάδα. Η εικονογράφηση του παραμυθιού ανήκε στον Δημήτρη Παπατρέχα, σε έναν σπουδαίο Αγρινιώτη ζωγράφο, που σήμερα ζει και δημιουργεί στην πόλη του Αγρινίου.
Όταν πήρα στα χέρια μου την εκκαθάριση από το Πρακτορείο Τύπου, είδα ότι το παραμύθι μου είχε πουλήσει περίπου 4.000 αντίτυπα. Δύο πόλεις είχαν τις περισσότερες πωλήσεις. Το Ηράκλειο Κρήτης (260 αντίτυπα) και… το Αγρίνιο (παρακαλώ) με 230 πωλήσεις! Ένα άγνωστο παραμύθι, από έναν άγνωστο συγγραφέα που βγαίνει χωρίς διαφήμιση στην αγορά, εκτιμήθηκε από το περιεχόμενό του και μόνο! Είχα λοιπόν χειροπιαστή απόδειξη ότι οι δύο αυτές πόλεις είναι οι πιο πολιτισμένες πόλεις της Ελλάδας. Και μ’ αυτό το αξίωμα πορεύτηκα στην συνέχεια στην πόλη αυτή, πορεύομαι ακόμα σήμερα, παρά το γεγονός ότι αυτή η πορεία δεν επιβεβαίωνε όλες τις φορές το αξίωμά μου.
Σ’ αυτό το σημείο, θέλω να παραθέσω ένα επεισόδιο για να τεκμηριώσω την επίτευξη του σκοπού:
Ένα βράδυ μιλούσα στο Γραφείο μου μ’ έναν φίλο. Μιλούσαμε για τα δυσοίωνα και τα δυσάρεστα που συμβαίνουν αυτούς τους καιρούς γύρω μας. Ήμασταν και οι δυο σκουντούφληδες μ’ αυτά. Χρειάστηκε όμως να πάω στο διπλανό Γραφείο για μια πεντάλεπτη απασχόληση. Όταν γύρισα, τον φίλο μου που άφησα σκουντούφλη, τον βρήκα να λάμπει. Είχε ένα τρυφερό χαμόγελο που έφτανε μέχρι τ’ αυτιά…
Τι είχε συμβεί;
Για να περάσει την ώρα του, όσο έλειπα, πήρε πάνω στο γραφείο μου το “ένας ποντικός και μία γάτα” και το διάβαζε.
Τρυφέρεψε μ’ αυτό κι ονειρευόταν.
Τότε κατάλαβα ότι ο σκοπός επετεύχθη.
Γιατί το παραμύθι μου ξυπνούσε το αιώνιο παιδί που έχουμε όλοι μέσα μας.
Στην δεκαετία του ’90 ένα άλλο έμμετρο παραμύθι μου, “το ρόδι”, μελοποιείται από τον Βασίλη Κονίδα, παίζεται στο ραδιόφωνο και, τελικά, γίνεται εμβληματικό τραγούδι του Παιδικού Σταθμού της Νάντιας Γκόλφη, έκτοτε δε, μέχρι σήμερα, εδώ και 23 περίπου χρόνια, συνοδεύει τις γενιές των παιδιών που πέρασαν από τον Παιδικό Σταθμό της, “το Ρόδι”. Είναι το αγαπημένο τραγούδι των μαθητών της που δεν ξεχνάνε, λέει, ποτέ.
Όταν το 1991 ξεκινούσα τον σατιρικό “αραμπά”, με τη μορφή της εφημερίδας ακόμα, είχα την τύχη και την τιμή να γνωρίσω ένα παιδί τότε, τον Χρήστο Παπανίκο. Έκτοτε είμαστε μαζί μέχρι σήμερα, 28 χρόνια περίπου. Του ζήτησα να κάνει σκίτσα για τον “αραμπά” μου.
Ο Χρήστος εξελίχθηκε σε έναν από τους καλύτερους σκιτσογράφους και εικονογράφους της Ελλάδας σήμερα. Τον κυνηγούν μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι για να του αναθέσουν δουλειές. Έχει σκιτσάρει για μεγάλα έντυπα. Και είναι εδώ. Ζει και δημιουργεί στην πόλη του Αγρινίου. Είναι ένα κόσμημα για την πόλη.
Ο Χρήστος εικονογράφησε μεταξύ άλλων την “Πολιτεία των λουλουδιών” μου και φυσικά εικονογράφησε την σειρά των δέκα έμμετρων παραμυθιών που παρουσιάζουμε σήμερα. Η εικόνα που έδωσε στα βιβλία μου, κινείται στον αντίποδα της κυρίαρχης αντίληψης που αφορά την εικονογράφηση παιδικών βιβλίων. Όπως είπε η φίλη μου η βιβλιοπώλης Αλέκα Μοσχονά, η πλειοψηφία των παιδικών βιβλίων σήμερα εικονογραφούνται στην αισθητική των κινουμένων σχεδίων, όμως αυτό καταλήγει στην φτήνια και στην απλοποίηση των αισθήσεων και των αισθημάτων του παιδιού. Λοιπόν η εικονογράφηση που έκαμε ο Χρήστος στον “παραμυθόκηπο”, είναι – θα έλεγε κανείς – κλασσική, εγώ θα έλεγα πλούσια, χυμώδης, κραταιή, φυσική. Υπό μία έννοια, είναι μια αισθητή αντίσταση στην διολίσθηση που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στην εικονογράφηση των παιδικών βιβλίων.
Η έκδοση των παραμυθιών αυτών στο σύνολό της είναι ένα Αγρινιώτικο προϊόν, φτιαγμένο εξ ολοκλήρου από Αγρινιώτες δημιουργούς. Εκτός από τον υποφαινόμενο στον ρόλο του συγγραφέα, τον Χρήστο Παπανίκο στον ρόλου του εικονογράφου, μια Αγρινιώτικη τυπογραφική μονάδα έδωσε τον καλύτερο εαυτό της για να μου παραδώσει μία άρτια έκδοση, την λαμπρότητα της οποίας δεν θα μπορούσα να πάρω από κανένα τυπογραφείο στην Ελλάδα. Η έδρα δε του Εκδοτικού Οίκου “Φωταμός”, του Κωνσταντίνου Φλωρόπουλου, είναι κι αυτή στο Αγρίνιο.
Ένα Αγρινιώτικο προϊόν λοιπόν που φιλοδοξεί να σπάσει τα όρια της πόλης που γεννήθηκε και να διαχυθεί στην Ελλάδα, δεδομένου ότι – για την αρχή – ο “παραμυθόκηπος” θα κυκλοφορήσει στο Αγρίνιο, αλλά και στην Αθήνα, σε πέντε επιλεγμένα σημεία.
Τα σημεία πώλησης του “παραμυθόκηπου” στην Αθήνα (και στο Αγρίνιο φυσικά) θ’ ανακοινωθούν σύντομα. Υπό κατασκευήν άλλωστε είναι κι ένα ειδικό site για τα παιδικά μου βιβλία, με όλες τις πληροφορίες που χρειάζεται ο αναγνώστης ή ο δημοσιογράφος που θέλει να κάνει την δική του δουλειά.
Θα σημειώσω επίσης ότι η σειρά των 10 έμμετρων παραμυθιών μου θα συμπληρωθεί με μια ακόμη δεκάδα, με τα ίδια χαρακτηριστικά, αυτή τη φορά όμως θα είναι 10 έμμετρες διασκευές του Αισώπου. Η συγγραφή τους έχει γίνει, η εικονογράφηση έχει ξεκινήσει… ευελπιστώ ότι κάποια στιγμή σύντομα θα παρουσιάσω και αυτήν τη δουλειά, με την οποία ολοκληρώνεται ο κύκλος του “παραμυθόκηπου”.
Πρέπει επίσης να πω ότι αυτόν τον καιρό εργάζομαι εντατικά πάνω στους μύθους του Αισώπου. Είναι μια μεγάλη εργασία σε εξέλιξη που και γι’ αυτήν ευελπιστώ να παρουσιάσω ενώπιόν σας στο κοντινό μέλλον.
Κλείνοντας, θέλω να πω δυο λόγια σχετικά με τα ίδια τα κείμενα του “παραμυθόκηπου”:
Η έμμετρη μορφή τους δεν είναι τυχαία. Είναι μία συγγραφική επιλογή, μέσω της οποίας επιχειρώ να θυμίσω στα παιδιά τον έμμετρο λόγο που απωθείται στις μέρες μας. Το κάνω, επειδή ο έμμετρος λόγος έχει να κάνει με την παιδική αθωότητα του ανθρώπου, ο έμμετρος λόγος εξάσκησε την συλλογική μνήμη και την διέσωσε στους αιώνες για να την παραδώσει σ’ εμάς. Θεωρώ ότι είναι αφύσικο να τον απωθούμε στο όνομα της προόδου τάχα…
Η λιτότητα των στίχων έρχεται κατ’ ευθείαν από το Δημοτικό τραγούδι. Αυτό είχα ως δάσκαλό μου στην συγγραφή των στίχων: Να γράφεις ολόκληρο μυθιστόρημα με λίγες λέξεις. Ν’ αφήνεις χώρο στον εσωτερικό κόσμο του αναγνώστη για να μορφοποιεί εντός του το δικό του μυθιστόρημα. Κι έτσι να μετατρέπεις σε συγγραφέα ονείρων τον αναγνώστη σου.
Η αφηγηματικότητα των έμμετρων αυτών ιστοριών πηγάζει κατ’ ευθείαν από το λαϊκό παραμύθι. Αυτό είχα ως δάσκαλό μου στην συγγραφή τους: Να γράφεις με τους κώδικες που οξύνουν τη μνήμη, να γράφεις με τους κώδικες που στεριώνουν την ανθρώπινη ουσία στον αναγνώστη και τον ακροατή.
Τέλος, θέλω να ευχαριστήσω τις δύο καλές μου φίλες, την εκπαιδευτικό Βάγια Σπυρέλη και την νηπιαγωγό Νάντια Γκόλφη που με συνόδευσαν τρυφερά και όμορφα σ’ αυτήν εδώ την παρουσία.
Ευχαριστώ όλους εσάς που είχατε την ευγένεια να έρθετε σήμερα εδώ και να με τιμήσετε με την παρουσία σας.