ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ
Όταν το 2010 έσκασε η φούσκα της Μεταπολίτευσης, στην Ελλάδα και στον πλανήτη, αναρωτήθηκαν όλοι: «Τι έφταιξε;».
Μια απάντηση δίνει η αληθινή ιστορία του Πύρρου Λαμπράκη που πάει πίσω, στη ρίζα όλων των δεινών.
Η Οδύσσειά του αρχίζει το 1970, μεσούσης της δικτατορίας, όταν, έφηβος, φεύγει απ’ το χωριό του. Βιώνει την πορεία της Ελλάδας από την δικτατορία στον σοσιαλισμό, από την προβιομηχανική εποχή, στην εποχή της τεχνολογίας. Επαναστατεί εναντίον της εξουσίας σε κάθε της μορφή. Κονταροχτυπιέται με μύθους και δοξασίες. Αναμετριέται με τα δόγματα του Ελληνορθόδοξου χριστιανισμού και του κομμουνισμού. Εξερευνά την λογοτεχνία και την πολιτική. Αρνείται να ενταχθεί στο μεγάλο πολιτικό ρεύμα που ακολουθούν οι μάζες και καταβάλλει αγόγγυστα το βαρύ τίμημα των αιρετικών επιλογών του. Η άρνηση να ενταχθεί στο σύστημα, τον οδηγεί σε περιπέτειες, αλλά κάθε φορά που πεθαίνει, μαζεύει τα κουρέλια του και ανασταίνεται. Κάνει δάσκαλό του την ίδια τη ζωή και, αντί να σώσει την ψυχή του στο καλογερικό Άγιον Όρος ή το εξωτικό Θιβέτ, ακολουθεί τον δρόμο του Ηρακλή, διεκδικεί την αγιότητα εντός του κόσμου, όχι έξω από αυτόν, όπως το βασιλόπουλο του αρχαίου παραμυθιού που ψάχνει την Πεντάμορφη στην άκρη της γης.
Μετά από δώδεκα χρόνια αναζήτησης, το 1982, επιστρέφει στην Ιθάκη του, στην Αιτωλία, με άδεια χέρια, αφού τίποτα δεν κέρδισε ο πολύτροπος Οδυσσέας στο ταξίδι του, εκτός από έρωτα και γνώση…
Ο Χρήστος Ανδριανός διάβασε το “12 χρόνια επαναστάτης” κι έγραψε γι’ αυτό. Από τα δύο άρθρα του ανθολογούμε:
… Ο Πύρρος μοιάζει να έρχεται από μακριά. Από μία άλλη εποχή. Από έναν άλλο κόσμο. Η Οδύσσειά του ξεκινά από το προσωπικό του βίωμα, σε έναν τόπο διαφορετικό απ’ αυτόν που γεννήθηκε, για να ανελιχθεί εν συνεχεία σε φιλοσοφικό στοχασμό.
… ο πυρφόρος άνθρωπος, όσο έχει παρελθόν, άλλο τόσο έχει και μέλλον, τόσο στο πριν όσο και στο επέκεινα, και προς τούτο έχει μνήμη. Την κουβαλά μαζί με την ψυχή του. Αλλά η μνήμη αυτή, μοιάζει σαν πρωινό ενύπνιο που δύσκολα το θυμάσαι όταν το φως του Ήλιου έρχεται. Και τότε η ψυχή στο ψύχος της λήθης βρίσκεται εγκλωβισμένη.
«…Αν θέλεις να υποτάξεις έναν άνθρωπο, παγώνεις την ψυχή του. Αν θέλεις να αιχμαλωτίσεις την ψυχή (που είναι πύρινη), δεν έχεις παρά να την παγώσεις….» [σελίς 289]
… ο Πύρρος δεν είναι ο δημοκράτης των πολλών, αλλά ο ευγενής του αληθούς και του δικαίου, έστω και αν αυτό είναι των ολίγων.
… Λένε πως τα μαθαίνουμε τα πράγματα όταν στον κόσμο αυτόν ερχόμαστε, αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια. Ο άνθρωπος θυμάται… Κι εκπαιδεύει τον εαυτό του σ’ αυτόν τον κόσμο. Ο Πύρρος προσπαθεί να θυμάται… Κάτι σαν μια εσωτερική ιερή λειτουργία που συμβαίνει στην μέσα του συνείδηση που τον σκουντά για να ξυπνήσει. Αυτή είναι η Επ – ανάσταση του Πύρρου.
… Η πολιτική εξουσία δεν είναι άλλο τι παρά ένα εργαλείο για την διαμόρφωση της σκέψης που εγκαθίσταται στον νου και διαχωρίζει τους ανθρώπους σε φτωχούς και πλούσιους, σε καλούς και κακούς. «…Η φτώχεια και ο πλούτος, ως συνθήκες βιώματος, δεν διαφέρουν σε τίποτε. Εκείνο που κάνει την διαφορά, είναι ο λόγος για τον οποίο ζεις το ένα ή το άλλο…» [σελίς 494].
… Η λαϊκή συνείδηση, αν θα μπορούσε να υπάρχει τέτοια, σαν βρόγχος στον λαιμό τραβά προς τα κάτω οτιδήποτε υψώνεται πάνω απ’ το δικό της μέτρο. Θέλει όλα να μοιάζουν και να είναι το ίδιο χαμηλά όπως αυτή… Αναστρέφει την έννοια της ισοτιμίας με αυτήν της ισότητας…
… Κι ο Έρωτας… Αυτός που τόσο αισθαντικά ο Πύρρος βάζει στην ζωή του, έχει ξεφύγει από την υλικότητα της έλξης των σωμάτων. Κι ο Πύρρος τον βιώνει μέσα του σαν μια ορμή ιερή και θεία. Με σεβασμό κι ευλάβεια μεγάλη. Αντιλαμβάνεται τον Έρωτα ως το πρωτότοκο Φως το οποίο ευθύνεται για την ύπαρξη και την τάξη όλων των πραγμάτων στον Σύμπαν αλλά και στην δική του την ζωή. Και είναι μια ορμή χωρίς την προϋπόθεση της αμοιβαιότητας. Ο εραστής και η ερωμένη κατέχουν τον δικό του ρόλο ο καθένας. Με ευκρίνεια και τάξη περισσή. Ο Έρωτας δεν είναι άλλο τι παρά το ποιητικό αίτιο.
… Η ηλικία της ψυχής – γιατί η ψυχή έχει ηλικία παρ’ ότι για τον άνθρωπο αθάνατη – δεν είναι ίδια με την βιολογική ηλικία του σώματος. Καμία σημασία δεν έχει λοιπόν η βιολογική ηλικία του Πύρρου, αλλά η χιλιόχρονη ηλικία της μνήμης που η ψυχή του κουβαλά. Κι αυτή η μνήμη, τον οδηγεί σε έναν άλλο κόσμο, με διαφορετικό αξιακό κώδικα από αυτόν που κυριαρχεί. Με διαφορετική συνείδηση.
… Μα ποιος από το πλήθος των Ελλήνων νοιάζεται για τέτοια; Ο Πύρρος όμως επιμένει πως «…το κλειδί της αφύπνισης των μαζών είναι η προσέλκυση των ανοιχτών συνειδήσεων από τους φωτισμένους πρωτοπόρους που κατάφεραν να διαρρήξουν το τσόφλι τους…» [σελίς 530].
… Ποιος άραγε μπορεί να ξεχωρίσει την αλήθεια από το ψέμα; Κι εκείνος, νοιώθει την ευθύνη του βαριά για κάτι τέτοιο, σαν κάποιος να το ζήτησε απ’ αυτόν. «…Ευθύνη του ατόμου είναι ν’ ακολουθήσει τις μυστικές φωνές που οδηγούν την ψυχή του, ακόμα και όταν το μυαλό πάει κόντρα σ’ αυτές κι έτσι έτοιμο να περιμένει το κάλεσμα. Κάνοντας αυτό θα προκύψει αβίαστα η συλλογικότητα, διότι κάθε άλλη οδός προς αυτήν καταλήγει σε κρυφό ή φανερό φασισμό…» [σελίς 340].
… Ο φιλοσοφικός λόγος του Πύρρου είναι ο λόγος του διδασκάλου και όχι ο λόγος του γνώστη. Αυτός είναι ένας Έλληνας. Με σκέψη Ελληνική. Και με συνείδηση το ίδιο… Αυτός διάλεξε τον δικό του τόπο για να έλθει. «…Εγώ διάλεξα τον πατέρα που θα με γεννήσει και τη μάνα που θα με τέξει……. Τα έκαμα όλα πριν γεννηθώ. Δε με διάλεξε κανείς για κάποια τάχα μου αποστολή. Εγώ διάλεξα τον εαυτό μου. Άρα δεν θα ρίξω καμία ευθύνη σ’ αυτούς, ούτε στους άλλους…» [σελίς 539].
… Ο λόγος του Πύρρου δεν μπορεί να είναι ούτε μεσσιανικός, ούτε αποκρυφιστικός, όπως αυτός, του τόσο διάσημου στην χώρα μας σχεδόν λαϊκού θα λέγαμε συγγραφέα Paolo Coelho. Δεν διακατέχεται από όνειρα προφητικά με κρυφά μυστικιστικά μηνύματα, τα οποία οδηγούν στον Μεσσιανισμό, αλλά ομολογεί πως λειτουργεί κάτω από την Φυσική Νομοτέλεια των πραγμάτων. «… – Ναι, ήρθα σ’ αυτή τη ζωή για να λύσω αθροιστικά τους κόμπους που άφησα πίσω μου σε χιλιάδες άλλες ζωές που προηγήθηκαν…».
… Η ζωή του Πύρρου έχει μία συνέχεια στο διηνεκές. Γι’ αυτόν τον λόγο, ο Πύρρος δεν διακατέχεται από καμία θρησκευτική δοξασία της χριστιανικής θρησκείας. Δεν υιοθετεί λοιπόν την αγάπη, ούτε για τους ανθρώπους – για τα πρόσωπα – ούτε για τα πράγματα – για την πολιτή, την εξουσία, το χρήμα, τον υλικό πλούτο – αλλά ερωτεύεται…. Λειτουργεί κάτω από μία αρχέγονη νομοτελειακή Αρχή της Δημιουργίας. Δεν γεννά, αλλά δημιουργεί αξίες. Αυτές που ήδη μέσα στην μνήμη την δική του αναγνωρίζονται. Έλκεται από την Σοφία η οποία εμπεριέχεται σε κάθε ανθρώπινη πράξη, γιατί αντιλαμβάνεται την εσωτερική της ωραιότητα, το κάλλος της και απωθείται από την ασχήμια της αταξίας και την αφροσύνη.
… Ο Εωσφόρος – Πύρρος, νέος, απαράμιλλης ωραιότητος και φυσικού κάλλους, έρχεται ως προπομπός να αναγγείλει τον ερχομό του Ηλιακού φωτός. Ως «…πνεύμα ευγενές, ακόμα και όταν αποφασίζει να τιμωρήσει τους ενόχους, με κάθε αφορμή παιδαγωγεί, δεν μπορεί να ξεφύγει από την φύση του…». [σελίς 324].
“… δεν θα μπορούσα παρά να το θαυμάσω αυτό το μεγαλειώδες δημιούργημα…”